در یکی از روزهای زمستان ۱۳۹۹ با شماری از هم‌کارانم کوله‌بارِ سفر بستیم و از بدخشان به مقصد تخار در حرکت شدیم. پس از گذشت دو و نیم الی سه ساعت به شهر تالقان رسیدیم. تالقان را متفاوت‌تر از فیض‌آباد یافتم: شهرِ بزرگ‌تر، پر جمع‌و‌جوش‌تر و شاید این‌همه تفاوت به‌دلیل وسعت جغرافیایی و شمار نفوس آن بود. اما وقتی به مقصد رسیدیم و از موتر پیاده شدیم هر فردی که با ما روبه‌رو می‌شد نگاه‌های عجیب‌و‌غریبی به من و هم‌کارانم‌ می‌انداخت. این‌که چرا چنین بود، همه‌ی ما را کنجکاو کرده بود. فردای آن روز، مادر یکی از هم‌کارانم‌ که از تخار بود به ما گفت وقتی بیرون می‌رویم صورت‌های‌مان را با ماسک و یا چادرمان بپوشانیم، چون در آن‌جا هیچ زنی بدون پوشیدن ماسک، حجاب و یا چادری بیرون نمی‌روند.

آن‌چه که از تاریخ پیداست، این است که باورهای نادرست جامعه همواره سد راه دستیابی زنان به استقلال مالی شده‌اند. به همین دلیل نیاز است تا نخست زمینه‌سازی و مساعدسازی بسترهای فرهنگی و تغییر نظام باورهای مردم صورت بگیرد تا از این طریق بتوان در مردم این ذهنیت را ایجاد کرد که زنان با مردان برابرند و حقوق برابر نیز دارند و به همین دلیل زنان هم باید استقلال مالی داشته باشند که این ذهنیت‌ها را می‌توان با استفاده از رسانه‌ها و آموزش و پرورش ایجاد کرد.

کارل مانهایم در «ایدئولوژی و اتوپیا» تمرکز بر این دارد که «افراد به‌واقع چطور می‌اندیشند؟» مانهایم با تکیه بر سنت مارکسیستی، که بر اساس آن «وجود اجتماعیِ» انسان، تعیین‌کننده‌ی «آگاهی اجتماعی» او دانسته می‌شود، اظهار داشت که افراد در گروه‌های سازمان‌یافته‌ی متفاوت، علیه یکدیگر عمل می‌کنند و در خلال آن، به‌جای یکدیگر و علیه یکدیگر می‌اندیشند؛ بنابراین موقعیت اجتماعی افراد بر رفتار آنان تأثیر می‌گذارد. افرادی که از موقعیت اجتماعی مساعد برخوردارند، خواهان حفظ وضع موجودند و کسانی که در موقعیت اجتماعی نامساعد قرار دارند، پشتیبان تغییرات اجتماعی‌اند.

طالبان از زمان ورودشان تا شکست‌شان و تشکیل دولت انتقالی، جز تباهی، ویرانی و خرابکاری چیزی به‌جا نگذاشتند. چنانچه آنان با اعدام‌نمودن داکتر نجیب، رئیس‌جمهور آن زمان، به حکومت‌شان نقطه‌ی آغازین بخشیدند. با آمدن طالبان ترس و وحشت همه‌جا را فرا گرفته و آرامی و خوشبختی از کشور رخت بسته بود. آن‌ها در سال ۱۳۷۹ با منفجرساختن مجسمه‌های بودا در بامیان نه‌تنها یکی از میراث‌های تاریخی و فرهنگی کشور را از بین بردند بلکه هویت یک نسل را نیز با آن با خاک یکسان کردند.

هشت مارچ روز زنان کارگر است که در کارگاه‌های کارآفرینان و نیکوکاران و خیّرها استثمار می‌شوند. روز زنانی است که در مناسبات سرمایه‌داری نه انسان به حساب می‌آیند و نه صاحب حقوق انسانی‌اند. روز زن روز یادآوری ضرورت مبارزه با احقاق حقوق زنان با حرکات‌های جمعی و رهایی از ساختارهای سلطه و ستم است نه لبخندِ پسا-موفقیت فردی یک زن.

نابرابری در همه‌جا است، نابرابری باعث سرکوب بلندپروازی‌ها و استعدادها می‌شود و اگر تشدید شود مردم را به سرک‌ها می‌کشاند. نابرابری به جامعه و نظام اقتصادی آسیب می‌رساند. مفهوم توسعه‌ی انسانی به معنی بهره‌مندی از آزادی تصمیم‌گیری است. به این مفهوم که افراد خود انتخاب کنند که کی باشند و چگونه زندگی کنند. شاخص توسعه‌ی انسانی دربرگیرنده‌ی مؤلفه‌هایی چون عمر طولانی همراه با سلامتی، آموزش مطلوب و کیفیت زندگی شایسته می‌باشد.

چرا زنان از لحاظ جایگاه، مسؤولیت و صلاحیت پایین‌تر از مردان قرار دارند؟ زنان چگونه می‌توانند استقلالیت، خودکفایی و جایگاه بلند اجتماعی، اقتصادی و … را کسب کنند؟ زنان به‌رغم داشتن استعدادها و توانایی‌های همسان با مردان، از کارکرد و مؤثریت کمتر در جامعه برخوردار است. برای پی‌بردن به دلایل آن، زندگی زنان را به مراحل کودکی، بلوغ، نوجوانی، جوانی، مادری و کهن‌سالی مورد بررسی قرار می‌دهیم.

ما قربانی خشونتیم. در واقع قربانی نوع نگاه‌‌مان به خشونتیم. ما برخورد دوگانه‌ای با خشونت و عاملان آن داریم و مشکل همین است. زمانی که مسلمانی تندرو معلمی را در فرانسه که مهد آزادی بیان است، به‌خاطر نشان‌دادن کاریکاتوری از پیامبر اسلام که خودش نکشیده بود، سر برید، اکثر مسلمانان شروع کردند به تعریف و تمجید و تکبیر و ماشاالله گفتن! یعنی خشونت و عامل آن را تایید و تشویق کردند. اما زمانی‌که بر دانشگاه کابل حمله شد، تقریباً همه این عمل را تقبیح کردند و ناراحت شدند؛ حتی کسانی که حمله بر معلم فرانسوی را تایید و تشویق می‌کردند!

سیاست‌زدایی از دانشگاه به این معنای محافظه‌کارانه و سرکوب‌گرانه نیست که دانشجویان حق فعالیت‌های سیاسی، تشکیل اتحادیه‌های دانشجویی، راه‌اندازی نشریات دانشجویی و اعتراضات و اعتصاب‌های دانشجویی را نداشته باشند. این حقوق مدنی و سیاسی دانشجویان به‌هیچ‌وجه نباید سلب و محدود شوند. سیاست‌زدایی از دانشگاه‌ها، در زمینه‌ی مورد بحث ما، به‌معنای جلوگیری از دست‌اندازی و مداخلات احزاب و تنظیم‌های سیاسی و قومی و نیز کشورهای منطقه در دانشگاه‌ها است که در محیط‌های امن و مناسب دانشگاهی، به‌دنبال اهداف شوم و مبتذل سیاسی خودشان‌اند.

قوانین نافده کشور از تمامی حقوق زنان حمایت می‌کند و مراجعی‌ را نیز برای تطبیق آن مشخص ساخته است. اما، دیکتاتوری و سنتی بودن مردهای خانواده عامل عمده‌ی محرومیت زن‌ها است. زن‌ها نباید از اوامر مردها خاموشانه اطاعت کنند؛ بلکه از حق خود دفاع کرده و مانند هر مردی مستقلانه و آزاد به مبارزه خود در زندگی ادامه داده و بدون ترس از کسی لبخندِ پر از مهر نثار اطرافیانش بکنند.