در جنبش طالبان قومیت و رهبرْ رابطه‌ی نزدیک داشته و تعلق قومی رهبر که امیرالمؤمنین است و از جانب خدا به‌عنوان خلیفه‌ی مسلمانان منصوب شده است، مشخصه‌ی طالبان به‌شمار می‌رود. ایدئولوژی رهبر اسلام است و پایگاه مطلق آن قومیت و نقش آن مطلق بوده و مشروعیت دستورها ورهنمودهای آن قابل اجرا و تبعیت است. تأکید بر مطلقیت رهبر و مرکزیت رهبریت، این جنبش را با جنبش‌های نازیستی شبیه ساخته است.

عادی‌سازی روابط برخی کشورهای عربی با اسراییل، در قالب توافق‌نامه آبراهام (ابراهیم)، یکی مهم‌ترین تحولات بین‌المللی سال ۲۰۲۰م. تلقی می‌شود. کشورهایی چون بحرین، سودان و مراکش بعد از امارات متحده یکی در پی دیگر به عادی‌سازی روابط با تل‌آویو اقدام نمودند. در حال حاضر، در حدود شش کشور عربی علاوه بر مصر در ۱۹۷۹ و اردن در ۱۹۹۴م. اسراییل را به‌رسمیت می‌شناسند. اگرچه گفته می‌شود عادی‌سازی روابط تلاش‌های وافر دیپلومات‌های کاخ سفید به‌ویژه جرد کوشنر است؛ اما این کشورها قبل از اعلام عادی‌سازی روابط نیز با اسراییل ارتباط داشتند. آقای ترمپ در تلاش بود تا از این موضوع به‌عنوان جهت‌دادن افکار عمومی به‌نفع خویش در انتخابات ریاست‌جمهوری استفاده نماید.

گروه طالبان برای تحت فشار قراردادن دولت جدید آمریکا سفرهای منطقه‌ای‌شان را آغاز کرده‌اند و در تازه‌ترین مورد یک هیأت بلندپایه‌ی گروه طالبان به‌رهبری ملا عبدالغنی برادر بعد از ایران و روسیه وارد ترکمنستان گردیده است تا روی پروسه‌ی صلح افغانستان با مقامات ترکمنستان صحبت کنند. بعد از نشر گزارش گروه مطالعه‌ی افغانستان، طالبان هشدار داده‌اند در صورتی که نیروهای آمریکایی مطابق توافق‌نامه دوحه از افغانستان خارج نشوند یک بار دیگر جنگ علیه آن‌ها در افغانستان آغاز خواهد گردید که بسیار خونین و شدید خواهد بود و مسؤولیت آن نیز به‌دوش دولت آمریکا خواهد بود. در همین حال تلویزیون ان‌بی‌سی آمریکا از قول یک فرمانده ارشد نظامی طالبان گزارش داده است که رهبری گروه طالبان به فرماندهان و والیان این گروه دستور داده است تا به خطوط نخست جنگ برگردند.

تیولوگ‌ها و نظریه‌پردازان ناسیونالیسم قومی با استفاده از آماری که مورد شک و تردیدند به دعواهای قومی و جدال‌های درون‌گروهی و نژادی دامن می‌زنند. استفاده از آمار سرشماری به‌منظور روشن‌شدن ابهام‌ها و یا حل مشکلات برنامه‌ریزی برای توسعه‌ی انسانی و برنامه‌های انکشافی امر درست می‌باشد. اما زمانی که آمار سرشماری جنبه‌های ایدئولوژیک می‌گیرند و در خدمت اهداف ناسیونالیستی قومی و نژادی قرار می‌گیرند خصلت‌های علمی و انسانی‌شان را از دست می‌دهند.

پروسه‌ی صلح گروه طالبان با دولت آمریکا و افغانستان یکی دیگر از ضربه‌هایی است که بر پیکر گروه القاعده در جنوب آسیا وارد خواهد گردید، چون طالبان افغان با آمریکا تعهد کرده‌اند که روابط‌شان را با القاعده قطع خواهد کرد و به هیچ گروه اجازه نخواهد داد که از خاک افغانستان علیه آمریکا و متحدین آن سوءاستفاده صورت بگیرد. در صورتی که نیروهای آمریکایی از افغانستان بیرون شود و مذاکرات بین‌الاافغانی نیز با موافقیت به پایان برسد، سرنوشت اعضای القاعده که در افغانستان و پاکستان شکل مبهم خواهد داشت. این گروه مجبور است که در منطقه در پی متحدین جدید برآید و یکی از گزینه‌های احتمالی اتحاد با داعش است.

با رییس‌جمهور شدن اشرف غنی، وی بدون این‌که چانس خود را در سرکوب‌گری طالبان آزمایش کند؛ آن‌ها را به‌عنوان کتله‌ی معادل و مخالف دولت قبول کرد. آن‌ها با پرچم مستقل با دولت در میز مذاکره حضور یافتند. اکنون بیم آن‌ می‌رود که تلاش گروه پشتیبان تغییرات سیاسی-اجتماعی این باشد که‌ با چسپاندن «جمهوری» به بدنه‌ی امارت «جمهوری امارت اسلامی افغانستان»، از داعیه‌ی خود عقب‌نشینی کنند. اگر واقعاً چنین شود، هم ما را از دستاوردهای دو دهه‌ی اخیر دور می‌کند و هم گروه دیگری بر علیه نظام «جمهوریت» امارت اسلامی ظهور خواهد کرد!

در فرایند ملت‌سازی در افغانستان، پا به پای گسترش دیگاه‌های ناسیونالیستی، اسلام به‌عنوان شاخص سیاسی و هویت مردم معرفی گردید. مذهبی‌بودن به‌سان تعلق ملی، هویت افراد را تعیین می‌کند. این تقسیم‌بندی و تمایز پایه‌هایش را از قوانین ملی نمی‌گیرد بلکه معنویت مذهبی نقش برجسته و بارز پیدا می‌نماید. انسان مسلمان از حقوق و مزایایی برخوردار می‌شود که فرد غیر مسلمان از آن محروم می‌گردد. این‌که افراد غیر مسلمان نجس تلقی می‌شوند در پایداری محرومیت کافرها و پیروان مذاهب دیگر از داشتن حق برابر و فروکاستی آن‌ها در اجتماع نوع بی‌ارزش‌انگاری حق انسانی بشر است که در نظام حقوقی اسلام انسان با گرایش‌های اعتقادی دیگر ارزش مساوی با انسان مسلمان ندارد. در این نگرش، ناسیونالیسم با اسلام وجه مشترک دارد که خودی‌ها به‌طور عام امتیاز بیشتر دارند نسبت به بیگانه‌ها.

بناً به برادران اهل تسنن افغانستان تکرارا یادآوری می‌شود که هوشیار و بیدار باشید که این گروه کمونیست ناپاک قصد دارند که اراضی و زمین‌هایی که در دوران حکومت امیر عبدالرحمن خان بشما داده شده‌اند دوباره پس بگیرند و لهذا افراد این گروه یا کسانیکه از آنها اسلحه و مهمات میگیرند در هر جاییکه بدسترس شما قرار میگیرند باید همه را بکشید و مال و اموال شان را به غنیمت بگیرید و خود آنها واجب القتل و مباح الدم میباشند. ما شورای روحانیت نه شرق و نه غرب و نه چین و نه وابستگان آنها را میخواهیم، ما حکومت اسلامی میخواهیم. نه شرقی و نه غربی جمهوری اسلامی!

دولت ترامپ در توافق با طالبان پذیرفته است که در خلال چهارده ماه تمامی نیروهای نظامی آمریکا را از افغانستان بیرون خواهد کرد، اما دیدگاه جو بایدن و دمکرات‌ها در مورد افغانستان متفاوت‌تر از ترامپ و جمهوری‌خواهان است. اگر چه دموکرات‌ها هم خواهان خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان استند، اما جو بایدن و دموکرات‌ها خواهان حفظ تعداد اندکی از نیروهای آمریکا در قالب یک واحد عملیاتی کوچک استند و این واحد عملیاتی وظیفه‌ی سرکوب نیروهای القاعده و داعش را به‌عهده خواهد داشت.

مضمون و محتوای پروژه‌ی دولتی سید جمال‌الدین افغانی همان برنامه‌هایی بود که هم‌زمان در کشورهای غربی تطبیق می‌گردید با این تفاوت که سید روی پروژه‌ی پان‌اسلامیسم تأکید می‌کرد و تلاش می‌کرد تا ارزش‌های ایدئولوژی ملی جدید را با فرهنگ و ارزش‌های اسلامی ادغام نموده و پان‌اسلامیسم را ابداع نماید. اما پروژه‌ی سید در تضاد با مضمون ضد مذهبی انقلابی ناسیونالیسم فرانسوی قرار داشت که در سال ۱۷۸۹ گردن شاه را زد و تلاش کرد دست مذهب را از زندگی مردم کوتاه نموده و پای فیودالیسم را از هژمونی اجتماعی قطع نموده و برای شهروندان حقوق شهروندی و بشر را به ارمغان آورد. اما در افغانستان از همان آغاز سنت‌هایی که در فضای سیاسی جامعه به‌وجود آمد، تلفیق مذهب و ناسیونالیسم زمخت محلی و قومی بود که متأسفانه این سنت‌سازی هنوز ادامه دارد.