یافته‌های تکان‌دهنده‌ی تحقیق جنایات جنگی «بررتون»، باعث شوک و خشم در افغانستان شده است؛ جایی که در آن، گروهی، اقدامات نیروهای ویژه‌ی آسترالیا را خیانت دردناک توسط کشوری که «از آن انتظار بهتری داشته‌ایم»، توصیف کرده است.
انتشار یافته‌های این تحقیق در روز پنج‌شنبه، باعث محکومیت گسترده‌ای در آسترالیا شد. از جمله از سوی «کوین راد»، نخست‌وزیر سابق، که گفت از این گزارش «کاملاً متنفر» است؛ و رئیس دفاع سابق و فرماندار کل فعلی آسترالیا، دیوید هرلی، که این ادعاها را «جنایات غیرقابل بخشش» توصیف کرد.
قاضی پاول بررتون، که بررسی چهارساله‌ای را در مورد رفتار نیروهای ویژه‌ی آسترالیا در افغانستان را بین سال‌های ۲۰۰۵ و ۲۰۱۶ انجام داد، شواهدی به دست آورد که نشان می‌دهد ۲۵ سرباز آسترالیایی ۳۹ غیرنظامی افغان را به‌طور غیرقانونی کشته‌اند که اکثر آن‌ها زندانی بودند و هیچ‌یک‌شان در میدان نبرد از بین نرفتند.
شواهدی وجود دارد که در برخی موارد، قتل‌های ادعاشده به دستور فرماندهان گشت، که به سربازان جوان می‌گفتند اولین قتل خود را با کشتن زندانیان انجام دهند، صورت گرفتند؛ عملی که به «خون‌ریزی» معروف بود. در گزارش آمده است که قربانیان ادعاشده، جنگ‌جو نبودند و هیچ تردید یا ابهامی درباره‌ی نیت سربازان نیروهای ویژه وجود نداشته است.
به کانال تلگرام هفته‌نامه پیرامون بپیوندید.
پژوهش‌های قبلی که سمانتا کرامووتس، جامعه‌شناس نظامی، انجام داد از ادعاهایی مبنی بر اعدام دو پسر نوجوان افغان توسط عوامل سرویس هوایی ویژه پرده برداشت و «مسابقات شمارش بدن» و کشتار بی‌رویه‌ی «متلاشی‌شونده‌ها» -روستاییانی را که از نزدیک‌شدن یک هلی‌کوپتر فرار می‌کردند- را بررسی کرد.
یافته‌های پژوهش «بررتون» در افغانستان، اواخر روز پنج‌شنبه به وقت آسترالیا، زمانی‌که کشور از خواب بیدار شد، باعث شوک و خشم گردید.
هادی معرفت، مدیر اجرایی سازمان حقوق بشر و دموکراسی افغانستان، در حالی‌که کارمندانش آمادگی می‌گرفتند تا برخی از خانواده‌های قربانیان ادعاشده را درباره‌ی یافته‌های تحقیق بریتون مطلع کنند، با گاردین آسترالیا صحبت کرد.
وی گفت: «پرسش‌های زیادی برای ما وجود دارد که اساساً چگونه این کار را انجام دهیم. ما نمی‌توانیم با ارائه‌ی جزئیات بیشتر، قربانیان را بیشتر آسیب روحی بزنیم. در عین حال ما دوست داریم صادق باشیم و آنچه دقیقاً بر اساس این گزارش اتفاق افتاده است، را به آن‌ها بگوییم».
معرفت که از کابل صحبت می‌کرد، شواهد «خون‌ریزی» سربازان جدید را «نفرت‌انگیز» توصیف کرد.
او گفت میزان خشونت برای بسیاری از افغان‌ها چیز جدیدی نیست. اما آنچه تکان‌دهنده بود، یافته‌ی این گزارش بود که شواهد معتبری وجود دارد مبنی بر این‌که این خشونت را نیروهای آسترالیایی، که حسن نیت بسیاری از مردم محل را با خود داشتند، انجام داده‌اند.
او گفت: «آنچه واقعاً برای ما تکان‌دهنده است این است که ما انتظار بهتری از آسترالیا و نیروهای مسلح آسترالیایی داشته‌ایم. بگذارید خیلی صادقانه به شما بگویم … وقتی صحبت از درک کلی افغان‌ها از آسترالیا و نیروهای مسلح آسترالیایی می‌شود، ما می‌دانیم که آن‌ها کارهای خوبی را در این کشور انجام داده‌اند. اما یک چیز که برای ما واقعاً دردناک بود این است که چگونه به‌رغم این حسن نیت که از طرف افغان‌ها وجود داشت، ما اصلاً انتظار چنین چیزی را از نیروهای مسلح آسترالیایی نداشتیم. ما حتی مقایسه‌ای بین نیروهای آسترالیایی و نیروهای ویژه‌ی ایالات متحده، به‌ویژه سی‌آی‌ای -که در شکنجه دخیل بودند و زندانیان را از این‌جا به قرارگاه‌های سیاه خود می‌بردند- انجام نمی‌دادیم».
اِنگِس کمبول، رئیس نیروی دفاعی آسترالیا، روز پنج‌شنبه از قربانیان و خانواده‌های آن‌ها مستقیم عذرخواهی کرد و گفت که او در حال بررسی راه‌اندازی یک طرح برای جبران خسارت است.
معرفت و دیگران طرفدار چنین طرحی‌اند، اما می‌گویند بزرگترین اولویت، مشارکت قربانیان در تحقیقات جنایی فاجعه و پیگردهای قانونی احتمالی است.
پیرامون را در تویتر دنبال کنید.
شهرزاد اکبر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان، از آسترالیا خواست تا یک نهاد مستقل برای نمایندگی از قربانیان افغان در جنایات جنگی ادعاشده‌ی نیروهای ویژه‌ی آسترالیا ایجاد کند.
اکبر هم‌چنین از حکومت افغانستان خواست تحقیقات خودش را برای یافتن شواهدی از نیروهای افغان انجام دهد که ممکن است در تعقیب قضایی سربازان آسترالیایی کمک کنند.
اکبر، که از کابل سخن می‌گفت، یافته‌های این گزارش از شواهد معتبر مبنی بر کشته‌شدن غیرنظامیان افغان از سوی سربازان آسترالیایی را «بدرفتاری وحشت‌انگیز» توصیف کرد.
او گفت این کمیسیون، که هنگام استقرار نیروهای آسترالیایی تلاش کرده بود بر حقوق بشر در ولایت ارزگان نظارت کند، چهار پرونده درباره‌ی موضوعاتی داشت که احتمالاً مربوط به حوادثی باشد که در گزارش تحقیق در مورد جنایات جنگی نیروهایی آسترالیایی در این ولایت شرح داده شده است.
اکبر گفت بسیار مهم است که حقوق خانواده‌های قربانیان ادعاشده در هرگونه پروسه‌ی تحقیق یا غرامت به‌دقت نظارت شود.
«مهم است که دولت آسترالیا یک نهاد جداگانه برای قربانیان ایجاد کند تا دسترسی به غرامت یا هرگونه جبران خسارت را فراهم کند و البته آن‌ها باید در جریان روند تحقیقات قرار داده شوند. آن‌ها حق دارند».
اکبر گفت که لازم است دولت افغانستان برای اطمینان از ادامه‌ی بررسی‌های کیفری همچنان بر دولت آسترالیا فشار وارد کند.
او گفت مهم است که اعضای نیروهای افغان، که احتمالاً شاهد هر کدام از این جنایات ادعاشده بوده‌اند، به همکاری با مقامات آسترالیا تشویق شوند.
کانال یوتیوب پیرامون را سبکسرایب کنید.
انجمن وکلای مدافع افغان در آسترالیا نگرانی عمیق خود را درباره‌ی یافته‌های این گزارش ابراز داشت و گفت که این گزارش «انسانیت‌زدایی از مردم افغانستان» و «بی‌اعتنایی کامل به زندگی افغان‌ها» را نشان می‌دهد.
دیانا سید، یکی از اعضای این انجمن، گفت: «ما امیدواریم که این [گزارش] منجر به عدالت و پاسخ‌گویی برای کسانی شود که از این جنایات جنگی متأثر شده‌اند و آغازگر روند بهبودی برای کشوری شود که سال‌های طولانی و متمادی جنگ را تجربه کرده است».
کمبول، عصر پنج‌شنبه در گفتگو با «ای‌بی‌سی» گفت که مشکلات فرهنگی و رهبری، همراه با فرسایش تدریجیِ مکانیسم‌های نظارتی، فضایی را برای وقوع جرایم ادعاشده ایجاد کرده بود.
او گفت: «ناگهان فضایی در اختیار شما قرار می‌گیرد که در آن برخی می‌خواهند غیرقانونی عمل کنند، شاید با این اعتقاد که ممکن است مؤاخذه نشوند».
***
پانوشت: مقاله‌ی فوق با عنوانِ
‘We expected better from Australia’: shock and anger in Afghanistan at war crimes report
به‌تاریخ ۱۹ نوامبر ۲۰۲۰ در سایت «گاردین» نشر شده است. برای خواندن متن اصلی، روی عنوان انگلیسی کلیک کنید.
***
