آغاز گفت‌وگوهای صلح میان دولت جمهوری اسلامی افغانستان و گروه طالبان در قطر، خوش‌بینی‌ها و نگرانی های زیادی را مبنی بر آمدن صلح یا هم ادامه‌ی جنگ در افغانستان به‌وجود آورده است. حقوق شهروندی، حفظ دست‌آوردهای دو دهه‌ی گذشته، حقوق زنان، آزادی رسانه‌ها و … از کلیدی‌ترین خواسته‌های مردم افغانستان به‌شمار می‌روند.
در این میان، اما، زنان قشر آسیب‌پذیری استند که دوران سیاه طالبانی را تجربه کردند. این گروه با قراردادن دین و سنت به‌عنوان ابزارهای تحقق اهداف و ایدئولوژی‌شان، فضای جامعه را برای حضور و مشارکت فعال زنان در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی تنگ ساخته و حضورشان را به چهار دیواری خانه‌ها تقلیل دادند. زنان در زمان طالبان، از اساسی‌ترین حقوق‌شان، مثل آموزش و تحصیل و حضور معنی‌دار و تاثیرگذار در سطوح مختلف جامعه محروم بودند. هرچند پیش از استقرار رژیم طالبان نیز گراف مشارکت زنان در اجتماع بسیار پایین بود؛ ولی با روی‌کارآمدن این گروه، گراف مشارکت به صفر تقریب پیدا کرد.
کانال یوتیوب پیرامون را سبکسرایب کنید.
با حملات یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱م. از سوی گروه القاعده با استفاده از خاک افغانستان بر برج‌های سازمان تجارت جهانی و ساختمان پنتاگون، این کشور را برای مبارزه علیه تروریسم در محراق توجه کشورهای جهان قرار داد. با حملات هوایی ایالات متحده امریکا بر مواضع و پناه‌گاه‌های امن القاعده در افغانستان و سقوط حکومت طالبان، اساس دولت جدید که مبنای آن دموکراسی بود، گذاشته شد. در کنفرانس «بن»، آمنه افضلی و سیما ولی دو زنی بودند که به‌عنوان نماینده‌ی رسمی و سه زن دیگر به‌عنوان نماینده‌ی غیررسمی اشتراک داشتند. در کنار حقوق بشر، آزادی بیان، آزادی رسانه‌ها، بر آزادی و حقوق زنان نیز تأکید صورت گرفت.
با ورق‌خوردن دوره‌ی جدیدی در تاریخ افغانستان، یک‌بار دیگر بسترهای اجتماعی برای حضور معنی‌دار زنان ایجاد گردید. در قانون اساسی جدید با رویکرد مثبت جایگاه زنان به‌صراحت در چندین ماده ذکر گردید. وزارت مستقلی تحت عنوان «وزارت امور زنان» ایجاد گردید. حق آموزش و پرورش، حضور در سطوح مختلف سیاسی و اجتماعی، اشتراک در انتخابات به‌حیث رأی‌دهنده و کاندیدا و … از درشت‌ترین موارد بعد از ۲۰۰۱م. تا اکنون به‌شمار می‌روند. ولی متأسفانه با وجود کمک‌های سیل‌آسای جهانی و فعالیت مدافعان حقوق بشر و نهادهای حامی زنان در افغانستان، هنوزهم با گذشت دو دهه، مشکلات عدیده‌ی فراروی زنان افغان، به‌ویژه در ولایات دوردست و قریه‌ها و قصبات کشور، وجود دارد.
پیرامون را در تویتر دنبال کنید.
اکنون که بحث روی چگونگی نظام جدید و تعدیل قانون اساسی کشور در میز مذاکرات صلح داغ است؛ طالبان از تغییر دیدگاه‌شان در برابر زنان سخن می‌زنند. این گروه تصریح می‌کند که حقوق زنان افغانستان را در چوکات دین اسلام رعایت خواهند کرد. این‌که طالبان تا چه حدی تغییر دیدگاه داده‌اند در هاله‌ای از ابهام است. هیچ تضمینی مبنی بر تغییر و به‌روزشدن افکار این گروه وجود ندارد و نگرانی‌های جدی هنوز هم پابرجاست.
در صورت به نتیجه رسیدن گفت‌وگوهای صلح، قرار است چه نظامی و بر کدام مبنایی روی کار بیاید؟ احتمال روی‌کارآمدن حکومت موقت بیشتر از گزینه‌های امارت اسلامی، حفظ نظام فعلی و حکومت مشارکتی است.
به کانال تلگرام هفته‌نامه پیرامون بپیوندید.
با محقق‌شدن هر یک از گزینه‌های ذکرشده، زنان افغانستان باید مشارکت فعال و معنی‌دار داشته و در تمامی تصمیم‌گیری‌های بزرگ ملی نقش بارز داشته باشند. حضور فعال زنان سبب می‌شود، تا سرنوشت و آینده‌شان به‌دست کسانی سپرده نشود که خودشان باور عمیقی به حقوق زنان ندارند. آموزش و تحصیل و حضور در اجتماع و حفظ دست‌آوردهای دو دهه‌ی گذشته که زنان افغانستان با تلاش‌های وافر و قربانی‌های زیادی به‌دست آوده‌آند، به باد فنا سپرده نشود. در صورت در نظر نگرفتن جایگاه زنان، بار دیگر ضربه‌ی محکم بر بدنه‌ی نیمی از جامعه وارد شده و کشور سیر قهقرایی را در پیش خواهد گرفت.
امیدواریم زنان حاضر در میز گفت‌وگوهای صلح با استدلال صریح و قاطعیت تمام بر افکار متحجرانه غالب آیند و نگذارند که یک‌بار دیگر تاریخ تکرار شود. آنان باید بر صلح عادلانه و واقعی تأکید کنند که در آن تمام ارزش‌های حقوق بشری و حقوق زنان و اطفال تضمین و تعریف شده باشد؛ نه صلحی که در آن فقط جنگ ختم شده باشد. از آن‌جایی که در هیچ برهه‌ای از تاریخ افغانستان بر صلح نزدیک نشده بوده‌ایم، اکنون حوزه‌ی کنش‌گران و مدافعان حقوق زن امید دارند بخش مهمی از گفت‌وگوهای صلج و داعیه‌دار مطالبه‌ی حقوق تمام زنان افغان باشند. جوامع بشری برای پیشرفت و رسیدن به وضعیت انسانیْ مشارکت فعال و سهم مساوی در تمامی سطوح از جامعه و تصمیمات بزرگ و سرنوشت‌ساز را در حضور و مشارکت زنان در کنار مردان دیدند.
***
